ANDREW CARNEGIE: ČOVJEK KOJI JE IZGRADIO 2.509 BIBLIOTEKA / KNJIŽNICA
Bio je na čelu ekspanzije američke industrije čelika i željeznica u kasnom 19. stoljeću, bio je jedan od najvećih filantropa svog doba, borac za svjetski mir, nauku, obrazovanje – i bio je čovjek koji je odgovoran za izgradnju 2.509 javnih biblioteka / knjižnica!
Andrew Carnegie (25. novembar 1835 – 11. august 1919) bio je i autor članka “Bogatstvo” iz 1889. godine, poznatog i kao “evanđelje bogatstva”, članka koji se do današnjeg dana smatra osnovom za sve one koji žele da vode filantropske živote. Carnegie je bio možda i prvi čovjek u SAD-u koji je javno rekao da bogati imaju moralnu obvezu da poklone svoje bogatstvo prije smrti, odnosno, da ga vrate u ruke naroda.
“Smiješak nije nikome toliko potreban kao onima koji nam ništa drugo ne mogu dati zauzvrat.” – Andrew Carnegie
Jedan od njegovih glavnih interesa bilo je uspostavljanje besplatnih javnih biblioteka/knjižnica, kako bi se obrazovanje učinilo dostupnim svim slojevima društva. U to vrijeme, u svijetu je bilo samo nekoliko javnih biblioteka, a nakon što je Carnegie Corporation investirala u projekat 56 miliona dolara, svijet je postao bogatiji za 2.509 novih biblioteka.
Iako je prvobitno planirano da se igzradi 2.811 javnih biblioteka, neke zajednice su odlučile da odbiju ponudu, jer je uslov gradnje bio da se biblioteke ostave zajednici sa praznim policama, te da ih lokalni stanovnici ili vlade naknadno napune knjigama. Ovo je u to vrijeme nekim zajednicama bilo jednostavno preskupo ili nemoguće za izvesti.
“Smiješak je odmor umornima, svjetlost malodušnima, sunce žalosnima i lijek shrvanima.” Andrew Carnegie
Carnegie je iz Škotske stigao u SAD 1848. godine kada je imao 13 godina. Tada je bio samo siromašni dječak koji je pomagao svojoj porodici tako što je povremeno radio u tvornici pamuka. Tokom vremena, uz mnogo napornog rada (i nešto sreće), Carnegie je osnovao kompaniju US Steel, prvu kompaniju na svijetu koja je vrijedila milijardu dolara. US Steel je prodan u 1901. godine, a Carnegieovo bogatstvo je doseglo svoj vrhunac – vrijednost ekvivalentna 75 milijardi današnjih dolara.
“Ja sam se rodio u bijedi, pa ipak ne bih svoje djetinjstvo mijenjao za ono bogataških sinova. Šta oni znaju o porodičnoj radosti? Šta znaju o majci koja radi kao guvernanta, pralja, kuharica, učiteljica, a koja je ujedno i uzorna supruga?” – Andrew Carnegie
Tokom svog života, Carnegie je prihvatio činjenicu da bogati imaju dužnost da podijele svoje bogatstvo prije smrti, obično kroz filantropske napore. Posljednjih 18 godina svog života proveo je otvarajući brojne zaklade i udruženja kao što su 7.000 crkvenih institucija, Carnegie institut u Pittsburghu, Carnegie zaklada za promovisanje obrazovanja, Carnegie Endowment koji se borio za svjetski za mir, kao i izgradnja javnih biblioteka širom svijeta – biblioteka na čijem je ulazu pisalo “NEKA BUDE SVJETLO”.
Do kraja svog života, Carnegie je uspio donirati gotovo 90 % svog bogatstva (današnja vrijednost: 75 milijardi dolara!).
“Čovjek koji umre bogat, umre osramoćen.” – Andrew Carnegie
